Tào Tháo đã để mất Hán Trung vào tay Lưu Bị như thế nào?

Trong thời Tam Quốc (220 – 280), có ba trận đánh lớn kinh điển mà người ta thường nhắc đến. Thứ nhất là trận Quan Độ, trận đấu với phần thắng nghiêng về phe Tào Tháo, giúp ông xác lập được địa vị bá chủ ở phương Bắc.

Thứ hai là trận Xích Bích. Đây là trận đại chiến nổi tiếng thời Tam Quốc. Sau chiến thắng của liên quân do Tôn Quyền và Lưu Bị đứng đầu, thế chân vạc giữa Ngụy – Thục – Ngô chính thức hình thành, đồng thời mở ra một giai đoạn phân tranh thiên hạ kéo dài nhiều năm sau đó.

Thứ ba, và cuối cùng, là trận Hán Trung, kéo dài gần 2 năm. Trận Hán Trung (217 – 219) là trận chiến quan trọng, phân quyền kiểm soát khu vực Đông Xuyên giữa hai thế lực Tào Tháo và Lưu Bị. Đây được coi là một trong những trận đại chiến lớn nhất trong thời kỳ hỗn loạn như Tam Quốc.
Cuộc đại chiến này quy tụ nhiều anh hùng, hào kiệt cùng mưu sĩ đương thời tham chiến.
Trong trận Hán Trung, đích thân Lưu Bị đã chỉ huy đại quân khiêu chiến với phe Tào Tháo.
Sở dĩ Lưu Bị và Tào Tháo đều “khao khát” có được Hán Trung bởi vùng đất này có vị trí đặc biệt quan trọng, quyết định bước ngoặt của cục diện Tam Quốc lúc bấy giờ. Tào Tháo ban đầu dự định đánh chiếm Hán Trung của Trương Lỗ và sau đó xuôi theo dòng sông Hán Thuỷ xuống phía Nam đánh Ích Châu để trừ Lưu Bị. Còn đối với Lưu Bị, chỉ có chiếm được Hán Trung thì sự an toàn của Ích Châu mới có thể được đảm bảo.

Tào Tháo giao Hán Trung cho Hạ Hầu Uyên, Trương Cáp và Đỗ Tập trấn giữ. Năm 216, Trương Cáp mang quân vượt núi Đại Ba, tiến sâu vào 2 quận Ba Đông, Ba Tây, dời vài vạn dân về Hán Trung. Khi Cáp tiến đến Đãng Cừ thì gặp quân của Lưu Bị do Trương Phi chỉ huy chặn lại. Hai bên giữ nhau 50 ngày, cuối cùng Cáp bị Trương Phi đánh bại, chạy về Nam Trịnh. Nghe tin Trương Cáp bại trận, Tào Tháo không trị tội, vẫn phong làm Đãng khấu tướng quân để khuyến khích.
Tháng 11 năm 217, Lưu Bị sai Trương Phi đóng đồn ở Cố Sơn, Ngô Lan đóng ở Hạ Bị. Tào Tháo sai Tào Hồng và Tào Hưu ra đối địch. Hồng và Hưu không mắc mưu theo tin đồn của địch, đánh bại Ngô Lan khiến Trương Phi phải rút lui khỏi Cố Sơn. Lan bỏ chạy và bị người tộc Chi giết chết.
Nghe tin bại trận, Lưu Bị cùng mưu sĩ Pháp Chính khởi 10 vạn quân, kéo đến ải Dương Bình. Quân Tào giữ ải yếu nên không giữ nổi.
Đầu năm 219, Lưu Bị qua sông Miện Thuỷ, dựa vào sườn núi Định Quân đóng quân. Hạ Hầu Uyên không biết là kế, mang toàn quân đến vây đánh, bị phục binh của tướng Hoàng Trung từ trên núi đổ xuống đánh ngang sườn. Uyên và Thứ sử Ích châu là Triệu Ngung cùng tử trận. Lưu Bị chiếm được Hán Trung.
Ngụy vương Tào Tháo được tin, đích thân mang đại quân từ Tràng An qua hang Tà Cốc vào Xuyên để quyết chiến. Lưu Bị giữ thế phòng thủ không ra giao chiến. Qua hơn 1 tháng khiêu chiến không đánh được trận nào, quân Tào mệt mỏi. Lưu Bị lại sai người lọt vào hàng ngũ quân Tào làm nội ứng, phao tin đồn khiến quân Tào chán nản.
Tào Tháo liệu thế không thể thắng được Lưu Bị, đành hạ lệnh lui quân. Trước khi rút lui, ông nói với các tướng:
“Ta vốn không tin là Lưu Bị có tài cán tới như thế. Nhưng bên cạnh y hiện đã có người tài (chỉ Pháp Chính)”.
Các sử gia Trung Quốc đánh giá câu nói này là lời tự trấn an tinh thần cho mình theo kiểu A.Q.
Tào Tháo không những triệt thoái khỏi Hán Trung, mà lệnh cho các cánh quân trong 3 quận Tây Thành và Thượng Dung mà ông mới đặt ra cùng rút về. Quận Thượng Dung và Tây Thành đầu hàng Lưu Bị. Toàn Đông Xuyên mà Tào Tháo đánh chiếm năm 215 mất về tay Lưu Bị.
Tam Quốc Diễn Nghĩa mô tả Tào Tháo và Lưu Bị giao tranh ở Hán Trung có khá nhiều trận đánh. Tào Tháo bị Ngụy Diên bắn gãy răng cửa.
Hán Trung có thể coi là trận đánh hao tốn nhiều sức lực nhưng chắc chắn là trận chiến huy hoàng nhất trong cuộc đời binh nghiệp của Lưu Bị. Với ước tính hơn 100.000 quân, 4 mãnh tướng trong “ngũ hổ thượng tướng” cùng quân sư kiệt xuất như Gia Cát Lượng, Pháp Chính, Lưu Bị đã thành công khi chiếm được Hán Trung, sau đó xưng làm Hán Trung Vương vào tháng 7/219.
Có thể nói, trận Hán Trung không chỉ là đỉnh cao trong cuộc đời của Lưu Bị mà còn là lần đầu tiên vị quân chủ của Thục Hán đánh bại Tào Tháo. Trận chiến kết thúc với phần thắng nghiêng về Lưu Bị cũng đặt nền móng vững chắc cho tương lai của Thục Hán.
Đáng tiếc, sau trận chiến huy hoàng này, thế lực của Lưu Bị xuống dốc nhanh chóng. Chỉ trong mấy năm sau, Kinh Châu bị mất và sau cùng là kết cục đại bại ở trận Di Lăng (221 – 222). Thất bại ở Di Lăng là “đòn chí mạng” với Lưu Bị và cuối cùng ông mất ở thành Bạch Đế vào năm 223.